Het geloof van vrouwen in Oekraïne
Moekatsjeve: ik had nog nooit van dit stadje in het westen van Oekraïne gehoord voordat ik overwoog om voor een bepaalde tijd deel uit te maken van de focolare gemeenschap daar. Moekatsjeve grenst aan Hongarije, Slowakije en Polen. Ik kwam daar aan op een mooie dag in september 2024.
Oekraïense vrienden hadden me verteld: “Toen de bombardementen op Kiev in 2022 begonnen, volgde de hele wereld ons. Vandaag is de belangstelling afgenomen, we beginnen ons in de steek gelaten te voelen”. Deze woorden – niet zonder bitterheid – zetten iets in beweging in mij: ja, ook ik wil een teken van solidariteit geven, om de woorden van paus Franciscus waar te maken en mijn nabijheid duidelijk te maken in deze ervaring die ver van mijn leven lijkt te staan. Mijn keuze werd vergemakkelijkt door het feit dat ik Russisch spreek – een taal die veel Oekraïners verstaan en aan het Oekraïens verwant is. Dus besloot ik om mezelf voor een bepaalde periode beschikbaar te stellen.
Het luchtruim boven Oekraïne is gesloten. De reis naar Moekatsjeve vanuit Nederland waar ik woon, duurt twee dagen. Bij aankomst begint meteen een ongewone ervaring: alarmen, gevolgd door bombardementen zoals op de elektriciteitscentrale van Moekatsjeve. Bij elk alarm raken mensen – willen of niet – in een “shocktoestand”. Een vriend kiest een drastische vergelijking om te illustreren wat dit doet met mensen: “Het is alsof je de stekker van een computer meerdere keren achter elkaar uit het stopcontact haalt. Wanneer je de stekker daarna weer insteekt, merk je dat het systeem eronder geleden heeft. Het lichaam vergeet niet, en geest en ziel worden door elkaar geschud. In Oekraïne leven we al drie jaar zo.”
Het belangrijkste voor mij is om vrouwen te ontmoeten. De meesten hebben een groot geloof in God. Veel van de mannen zijn aan het front, zijn gewond of gedood in de oorlog. Anderen zijn gevlucht of houden zich ergens schuil. De vrouwen die in de focolare leefgemeenschap wonen, leggen uit: “We zijn in Oekraïne gebleven om te ervaren dat God ondanks alles onder ons is. Hij geeft ons de kracht om weerstand te bieden”. Ze zeggen me dat Oekraïners een erg vasthoudend volk zijn, dat niet snel opgeeft. Ik denk dat ik nog veel van hen kan leren. Zoals van Oleksandra, 40 jaar oud, ze runt een familiebedrijf in meubels. Haar bedrijf floreerde, maar ze weet niet meer hoe ze het moet voortzetten omdat de mannen die in haar bedrijf werkten, gerekruteerd zijn voor militaire dienst. Het lijkt erop dat de economische basis die haar in staat stelde om voor haar gezin te zorgen, haar wordt afgenomen. Ik ben onder de indruk van Oleksandra’s geloof in God dat haar, in deze zeer precaire situatie, toch elke dag weer moedig en creatief de uitdagingen doet aanpakken.
Irina is een vrouw zoals velen hier in Oekraïne, haar man is aan het front in Donbas. Ze praten vaak aan de telefoon en hij vertelt haar verschrikkelijke dingen, maar hij vertelt haar ook over de solidariteit en de hoop onder de soldaten. Hij identificeert zich niet met een bepaald geloof, maar ook hij is gaan bidden. “Aan het front,” zegt hij, ”bestaan er geen mensen die ver van God afstaan. Dit zijn tijden dat iedereen bidt”.
Tanja vluchtte met haar twee dochters van 10 en 12 jaar uit een bezette stad. Ze verstopte ze in de auto, tussen haar koffers. In de rij bij de controlepost aan de rand van de stad, stapte iemand voor hen uit de auto; ze werd geraakt door een kogel en was op slag dood. Tanja was doodsbang, maar het enige waar ze op dat moment aan kon denken was om het gaspedaal hard in te trappen, om, voor het geval ze zelf geraakt zou worden, haar dochters toch aan de overkant in veiligheid te brengen.
Ik was maar drie maanden bij deze mensen. Toen ik terugkeerde naar Nederland, realiseerde ik me niettemin dat er iets in mij diep veranderd was. De maanden die ik in Oekraïne doorbracht, leerden me een “levensles”: een onwankelbaar geloof in God en de waardigheid om altijd door te kunnen zetten, zonder te klagen. Het waren Oekraïense vrouwen zoals Tanja, Irina en Oleksandra die me door hun leven toonden dat het de moeite waard is om te geloven in een God die zijn volk nooit in de steek laat.
Beatriz Lauenroth
