Naast Moeder Teresa, Madeleine Delbrêl, Edith Stein en veel andere belangrijke vrouwen uit de twintigste eeuw, stelt Chiara Lubich (1920-2008) een krachtig evangelisch leven voor dat vanuit de onderlinge liefde mensen samenbrengt. Zo draagt ze ertoe bij om de verbondenheid binnen de Kerk en de maatschappij te bevorderen en nieuwe wegen te openen voor de dialoog tussen mensen van allerlei rangen en standen, huidskleur en politieke of religieuze achtergrond.

Ook al is ze een leek en een vrouw, ze brengt onderwerpen ter sprake die later in het Tweede Vaticaanse Concilie sterk naar voor komen: de Kerk als gemeenschap, de volwaardige plaats van de leken, de vrouwen, de bijdrage van de gehuwden.

Op de weg naar een universele broederlijkheid stelt Chiara het evangelie voor als de concrete gids voor élke christen, terwijl voorheen een sterk gelovig leven en streven naar vervolmaking voorbehouden leken voor wie in een klooster leefde of zich trok uit de maatschappij.

Naar het voorbeeld van de eerste christen gemeenschappen, legt ze de nadruk op een cultuur van geven en delen, die vorm krijgt zowel in het persoonlijke leven als in talrijke sociale initiatieven.

Biografische nota’s       

Chiara werd geboren als Sylvia Lubich, de tweede van vier kinderen, in Trente in Noord-Italië op het kruispunt van de Germaanse en Latijnse cultuur. Haar ouders werkten in een drukkerij. Haar vader, gekend als antifascist zal zijn weerstand tegen het regime duur betalen. Beide ouders verloren hun werk en de familie kwam in de armoede terecht. De Katholieke Actie (in die tijd de enige sociaal gerichte organisatie voor leken) werd de vruchtbare grond voor de geloofsverdieping en het engagement van Sylvia. Ze neemt de naam Chiara aan als ze bij de Derde Orde van de Franciscanen aansluit, gefascineerd door het authentieke evangelische leven van Clara van Assisi.

Op 7 december 1943, spreekt Chiara haar ‘ja voor altijd’ uit aan God in het kleine Kapucijnenkerkje van Trente. Ze is 23. Het is niet haar bedoeling een beweging te stichten. Haar enthousiasme om het evangelie als inspirerende Woorden van Leven concreet te beleven, werkt echter aanstekelijk. De eerste vriendinnen voegen zich bij Chiara om met eenzelfde radicaliteit de evangelische liefde te beleven. In het kleine appartementje op de Piazza Cappuccini nr.2 wordt de voorraad levensmiddelen, medicamenten, dekens en kledij, steeds weer aangevuld, zodat ze die ononderbroken onder de armsten van de kleine stad kunnen verdelen. Na enkele maanden zijn ze met 500, mannen en vrouwen van alle leeftijden en sociale achtergrond die dit leven willen delen. Er ontstaat een gemeenschap die de inwoners van Trente het ‘focolare’ noemen naar het Italiaanse woord dat haard betekent, de plaats waar de familie zich komt verwarmen: hier komen mensen zich aan de liefde verwarmen die onder allen circuleert. De Focolarebeweging is geboren.

Dit nieuwe leven roept vragen op in het besloten katholieke Italiaanse landschap van die tijd. Het is inderdaad nog twintig jaar voor het Tweede Vaticaans Concilie een toen nog ondenkbare openheid zal brengen op veel terreinen. De bisschop van Trente, Mgr. de Ferrari, moedigt de focolarini vanaf het begin aan om vooruit te gaan. Het is paus Pius XII, die kort voor zijn dood Chiara mondeling laat weten dat hij in de beweging ‘een Werk van God’ herkent. In 1962 komt de officiële kerkelijke goedkeuring door paus Paulus VI, het antwoord op het diepe vertrouwen dat Chiara had in de Kerk en haar eeuwenoude wijsheid. Ondertussen verspreidt de Spiritualiteit van Eenheid zich in Oost-Europa achter het IJzeren Gordijn en in de andere continenten. Ook de latere pausen geven regelmatig blijk van hun vertrouwen en dankbaarheid voor wat het Werk Van Maria – de officiële naam van de Focolarebeweging – teweegbrengt bij veel mensen.

Chiara leverde een belangrijke bijdrage aan de oecumenische en interreligieuze dialoog en ze had bijzondere aandacht

voor de contacten met de hedendaagse seculiere cultuur. Vooral de laatste twintig jaar van haar leven heeft de Spiritualiteit van Eenheid een grote openbare erkenning gevonden. Naast de Templeton Prijs (“voor de voortuitgang op het gebied van religie”, London, 1977), ontving Chiara een veertigtal prijzen van internationale organisaties en publieke instanties, waaronder de Prijs van de Unesco voor de Opvoeding tot de Vrede in 1996, en in 1998 de Europese Prijs voor de Rechten van de Mens. Chiara werd ook bekroond met zestien eredoctoraten van universiteiten van de verschillende continenten, gaande van filosofie over economie en psychologie tot theologie en sociale communicatie.

De medestichters Igino Giordani en Pasquale Foresi      

Beiden hebben een hoofdrol gespeeld in de ontwikkeling van de beweging. Giordani, politicus en auteur, en Pasquale Foresi, jonge theoloog en later priester, beschouwt Chiara als medestichters.

De diepe spirituele relatie met Giordani brengt de vernieuwing van de Spiritualiteit van Eenheid voor Kerk en maatschappij voor de schijnwerpers. Dank zij hem, zelf getrouwd en vader, wordt de roeping tot het focolare ook opengesteld voor gehuwden. Het Pact van Eenheid dat Chiara en Igino op 16 juli 1949 bezegelen is het begin van verschillende maanden van contemplatie en mystieke ervaringen.

Aan Pasquale Foresi vraagt Chiara om vanaf 1950 met haar de verantwoordelijkheid te delen voor de beweging die aan het ontstaan is. Hij zal onder meer de pers (tijdschriften en uitgeverij) promoten. Hij ligt ook mee aan de realisatie van de focolarestadjes, waarvan het eerste vorm krijgt nabij Firenze, in Loppiano. Daarna volgen nog een twintigtal andere verspreid over de vijf continenten. Hij draagt ook bij om de impact van het charisma op theologie en menswetenschappen uit te klaren. De meest recente uitdrukking hiervan is de stichting van het Hoger Instituut Sophia in Loppiano.

Klaus Hemmerle

Deze Duitse theoloog, en latere bisschop van Aken, heeft een essentiële bijdrage geleverd aan de spiritualiteit. Vanaf 1975 organiseert hij ontmoetingen voor bisschoppen ‘vrienden van de Focolarebeweging’ om uit te wisselen over het concrete leven vanuit deze bezieling. Hij wordt de medeoprichter van de Abbà-school, een interdisciplinaire werkgroep die, samen met Chiara, haar geschriften en mystieke ervaring van ’49 bestudeert en toegankelijk zal maken voor de hele beweging.